Ngôn ngữ lập trình là gì? có mấy loại ngôn ngữ lập trình?

Ngôn ngữ lập trình là gì? có mấy loại ngôn ngữ lập trình? Vai trò của chúng trong các chương trình, phần mềm hiện nay ra sao? Hãy cùng thông qua bài viết này để hiểu hơn về chúng.

1. Ngôn ngữ lập trình là gì?

Ngôn ngữ lập trình – Programming Language là ngôn ngữ dùng để diễn tả thuật toán sao cho máy tính hiểu và thực hiện được. Dạng ngôn ngữ này được thực hiện chuẩn hóa theo một hệ thống những quy tắc riêng được áp dụng cho chúng. Nó đảm bảo giúp người thực hiện công việc lập trình có thể thực hiện mô tả chương trình làm việc, cho thiết bị điện tử một cách hiệu quả và chuẩn xác. Nó đảm bảo giúp cả con người và thiết bị đều có thể hiểu được dễ dàng nhất.

Đối với ngôn ngữ lập trình khi được sử dụng gồm có nhiều thành phần khác nhau cấu tạo nên. Trong đó bao gồm

• Thành phần bảng ký tự: có thể là chữ cái thường và hoa, chữ số, ký tự đặc biệt.
• Cú pháp và bộ quy tắc được áp dụng để viết chương trình. Thông thường thì cú pháp khi xuất hiện lỗi sẽ được phát hiện trong quá trình chương trình được dịch. Đảm bảo chỉ có thể hoàn thiện khi hoàn tất và không còn lỗi cú pháp xuất hiện.
• Ngữ nghĩa là thành phần giúp việc xác định được ý nghĩa, tính chất cũng như thuộc tính của câu lệch được viết hiệu quả. Đối với thành phần ngữ nghĩa thì lỗi sẽ được phát hiện trong quá trình chương trình thực thi với công việc, hoặc một dữ liệu cụ thể.

2. Phân loại ngôn ngữ lập trình

Ngôn ngữ máy tính

Ngôn ngữ máy hay còn được biết tới là mã máy – machine language, là ngôn ngữ nền tảng của bộ vi xử lý, mọi chương trình được viết ở dạng khác cuối cùng đều được chuyển thành ngôn ngữ máy trước khi chúng được thi hành.

Chúng được biểu diễn dưới dạng mã nhị phân, là ngôn ngữ duy nhất mà bộ vi xử lý để có thể nhận biết và thực hiện một cách trực tiếp.

Hợp ngữ

Hợp ngữ – assembly language là một ngôn ngữ lập trình bậc thấp dùng các từ viết tắt trong tiếng Anh để viết chương trình. Ví dụ như Input = nhập, add = phép cộng, sub = phép trừ,…

Loại ngôn ngữ này từng được sử dụng phổ biến trong mọi khía cạnh của lập trình. Nhưng ngày nay xu hướng sử dụng chúng đã giảm bớt, chỉ dùng được trong một số lĩnh vực hẹp. Chủ yếu để giao thiệp trực tiếp với phần cứng, xử lý nhiều vấn đề liên quan đến tốc độ cao. Điển hình là trình điều khiển thiết bị, hệ thống nhúng cấp thấp, các ứng dụng thời gian thực,…

Ngôn ngữ lập trình bậc cao

Ngôn ngữ lập trình bậc cao – High level programming language là ngôn ngữ lập trình sở hữu hình thức có sự tương đồng khá nhiều với ngôn ngữ tự nhiên. Sở hữu tính độc lập cao, ít phụ thuộc vào loại thiết bị, không cần hỗ trợ của các chương trình dịch vẫn có thể ứng dụng bình thường, đem tới hiệu quả cao.

Một số ví dụ bậc cao phổ biến hiện nay như ngôn ngữ lập trình C, C++, Java, Pascal, PHP, Visual Basic.

Ngoài ra, chúng ta cũng có thể phân loại ngôn ngữ lập trình theo phương pháp xây dựng, thực hiện chương trình như sau:

• Ngôn ngữ lập trình tuyến tính: Chương trình được thực hiện tuần tự từ đầu đến cuối, lệnh nào viết trước thì thực thi trước, viết sau chạy sau.
• Ngôn ngữ lập trình hướng cấu trúc: Được chia nhỏ thành những dự án con, mỗi phần thực hiện một công việc xác định. Chương trình chính sẽ gọi nó theo một giải thuật, một cấu trúc được xác định trong mục chính. Một vài ngôn ngữ lập trình hướng cấu trúc phổ biến là Pascal và C.
• Ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng: Phương pháp lập trình lấy đối tượng làm nền tảng để xây dựng giải thuật, chương trình. Chúng hướng đối tượng phổ biếnnhư C#, lập trình đối tượng C++, lập trình JAVA…

3. Vai trò của ngôn ngữ lập trình

Hiện nay ngôn ngữ lập trình được đưa vào sử dụng là vô cùng lớn, đặc biệt trong thời buổi hiện đại hóa ngày nay. Tất cả mọi thứ đều được mã số hóa, chia sẻ, lưu trữ trên nền tảng Internet. Chính vì vậy ngày càng có nhiều loại ngôn ngữ lập trình khác nhau được đưa vào ứng dụng. Việc lựa chọn một ngôn ngữ dễ hiểu, có khả năng diễn đạt, điều hành hệ thống đơn giản là cực kỳ quan trọng đối với mỗi cá nhân, tổ chức hay doanh nghiệp nào.

Đối với các công ty mới startup có định hướng phát triển sâu hơn trong tương lai ở môi trường trực tuyến thì việc làm chủ thông tin là vô cùng quan trọng. Ngoài ra, việc thành thạo chúng cho phép các lập trình viên có thể thay đổi công nghệ họ đang làm việc, quản lý hệ thống cơ sở dữ liệu khách hàng ở mức cao cấp, giúp làm tăng giá trị chyên môn trong mắt nhà tuyển dụng và giúp tiết kiệm nhiều chi phí.

Mỗi một ngôn ngữ lập trình khi được đưa vào sử dụng sở hữu những thế mạnh riêng, có khả năng đem tới sự phù hợp cho một mảng nhất định, cũng đảm bảo có thể đạt hiệu suất tốt nhất nhưng không thể đảm bảo được mức độ hoàn thiện toàn diện. Vì thế, với nhiều ngôn ngữ lập trình được cung cấp, được đưa vào sử dụng có khả năng đảm bảo giúp khai thác triệt để, tận dụng thích hợp trong từng hoàn cảnh, từng điều kiện thực tế có sự chủ động, đạt được hiệu quả cao như mỗi người mong muốn.

4. Các loại ngôn ngữ lập trình phổ biến hiện nay

Java

Java được phát triển bởi Sun Microsystems, đây là ngôn ngữ lập trình được ứng dụng phổ biến, rộng khắp trên nhiều nền tảng khác nhau, tiêu biểu như Mac, Windows, Unix,… với ứng dụng đa nền tảng, chất lượng cao, đóng góp cho nhiều phần mềm và ứng dụng nổi tiếng.

Một vài ưu điểm nổi trội của Java trong việc đáp ứng tốt cho nhu cầu của người dùng:

• Java có thể thực hiện mở rộng khi cần thiết, thích hợp cho nhiều đối tượng và người dùng với yêu cầu khác nhau.
• Với nền tảng riêng biệt mà Java sở hữu nhờ vào việc biên tập những yêu cầu mà nó nhận được trở thành Bite Code hoàn toàn độc lập, đảm bảo tiếp tục dịch và thực thi độc lập với phần mềm hỗ trợ Vitual Machile.
• Số lượng lớn người dùng song ngôn ngữ này trở nên khó với một số các lập trình viên bởi đặc trưng ở cấu trúc code đơn giản, đơn giản tới mức khiến nó trở nên khá dài, gây mất thời gian khi sử dụng, đặc biệt là đối với Java thuần.
• Tính bảo mật được đánh giá cao, tốc độ xử lý ấn tượng, thêm vào đó là thời gian xử lý nhanh chóng giúp ngôn ngữ Java có thể đáp ứng tốt cho nhu cầu của nhiều người dùng, cho những ứng dung quy mô lớn.

JavaScript

JavaScript là ngôn ngữ lập trình phần mềm chính thức được phát triển từ các ý niệm nguyên mẫu, được sử dụng rộng rãi cho các website người dùng, hay cả máy chủ để đáp ứng cho nhu cầu, đòi hỏi thực tế. Việc sử dụng ngôn ngữ lập trình JavaScript hiện nay được ứng dụng chủ yếu trong quá trình thiết kế website động, lập trình ứng dụng hay các hiệu ứng hình ảnh thông qua DOM, thêm vào đó là các công cụ nổi tiền và ứng dụng nhiều như DHTML, SPA và Ajax.

Một số ưu điểm của JavaScript

• Là ngôn ngữ dễ đọc, việc fix lỗi khi cần vô cùng đơn giản khi so sánh với các ngôn ngữ lập trình khác.
• Hỗ trợ website có thể tương tác với người dùng tốt hơn, đơn giản mà hiệu quả cao, hoạt động tốt trên hầu hết các trình duyệt ngày nay.
• Sở hữu tốc độ nhanh, nhẹ hơn so với hầu hết các ngôn ngữ lập trình khác được sử dụng hiện nay.
• Hỗ trợ giúp các lập trình viên thực hiện việc kiểm tra, tiến hành xử lý được các dữ liệu input hiệu quả từ người dùng trước khi chuyển sang quá trình chuyển tới server. Điều này góp phần giúp giảm thiểu đi lượng công việc cho các web server dễ dàng như ý muốn, nâng cao hiệu quả xử lý nhanh chóng cho website.

Python

Python là ngôn ngữ lập trình mã nguồn mở sử dụng đa mục đích, hỗ trợ được cho nhu cầu của nhiều người. Python hỗ trợ cho phong cách lập trình cốt lõi khác nhau, định hướng đối tượng, thủ tục được đảm bảo. Tạo ra những thuật toán đơn giản, hỗ trợ đọc hiểu code một cách rõ ràng giúp quá trình ứng dụng ngôn ngữ Python diễn ra thuận lợi. Python luôn không ngừng cải tiến và sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật, đáp ứng được nhiều nhu cầu, đòi hỏi thực tế của người dùng:

• Ngôn ngữ phát triển sau nhưng sở hữu cấu trúc tốt, đơn giản phù hợp cho nhiều đối tượng với những cú pháp đơn giản.
• Sở hữu khả năng lập trình đa nền tảng, thực hiện trên nhiều hệ điều hành khác nhau.
• Có khả năng tương thích mạnh mẽ, hoàn hảo với các phần cứng, hay các ứng dụng của bên thứ 3. Phù hợp với những server lớn, hoạt động phức tạp.
• Ứng dụng Python mang tới tốc độ xử lý vô cùng nhanh chóng, từ đó việc tạo ra những phần mềm lớn trở nên đơn giản, dễ dàng và hiệu quả.

C++

C++ là dạng ngôn ngữ lập trình bậc trưng, có sự đa mẫu hình tự do theo kiểu tĩnh. Công cụ giúp hỗ trợ việc lập trình thủ tục, hay dữ liệu mang tính trừu tượng, hoặc hướng đối tượng, hoặc ứng dụng cho lập trình đa hình. C++ còn đặc biệt thích hợp cho lập trình hệ thống, hay các hệ thống nhúng. Xét về ưu điểm thì ngôn ngữ lập trình C++ cũng sở hữu nhiều điểm cộng lớn như:

• C ++ là ngôn ngữ gần với ngôn ngữ máy tính được đánh giá cao với tính năng xử lý với tốc độ cao.
• Sở hữu nhiều thư viện riêng được phát triển bởi nhà cung cấp.
• Là ngôn ngữ cơ bản mà người lập trình cần hiểu và nắm bắt. Đem tới hiệu quả sử dụng cao và khả năng làm quen với tính đa mô hình trong lập trình được thực hiện tốt hơn.

C#

C# hay còn được gọi là C Sharp là một ngôn ngữ lập trình phần mềm theo hướng đối tượng, được phát triển và hoàn thiện bởi Microsoft, dựa trên nền tảng C++ và Java. C# là sự lựa chọn của nhiều doanh nghiệp và công ty để thay thế cho C++ khi chúng sở hữu đầy đủ những ưu điểm nổi bật của ngôn ngữ lập trình trước đó.

PHP

PHP - Personal Home Page là dạng ngôn ngữ lập trình theo dạng kịch bản, đặc trưng là sử dụng mã nguồn mở từ đó giúp tạo nên các ứng dụng chạy trên web máy chủ thực hiện thuận lợi. Hiện nay chúng được ứng dụng cho nhiều hệ điều hành khác nhau, trong đó phải kể tới như Linux, Mac OS, hay Windows,….

Một số thế mạnh mà PHP đem lại như:

• Cung cấp miễn phí cho người dùng thực hiện thử qua mọi tính năng mà PHP hỗ trợ.
• Sở hữu cấu trúc đơn giản, người mới bắt đầu cũng có thể tham gia vào lĩnh vực lập trình.
• Sở hữu thư viện đồ sộ, đa dạng vừa là ưu điểm song cũng là hạn chế của ngôn ngữ lập trình PHP khi cung cấp tới người dùng.
• Ngôn ngữ lập trình PHP được mở rộng, ngày càng có nhiều framework được cung cấp hỗ trợ cho quá trình lập trình của từng người dùng.

>>> Xem thêm: Jira là gì? Tìm hiểu ngôn ngữ jira