Phương pháp LIFO là gì? Cách tính và ứng dụng

Phương pháp LIFO là một phương pháp quản lý chi phí hàng tồn kho bên cạnh phương pháp FIFO mà mọi người hay sử dụng. Để dễ dàng phân biệt hơn giữa hai phương pháp này thì bài viết dưới đây sẽ nói về chi tiết những lợi ích, hạn chế cũng như cách tính để giúp các bạn hiểu hơn về phương pháp LIFO.

1. Phương pháp LIFO là gì?

Phương pháp LIFO là viết tắt của “Last-In, First-Out”, còn được gọi là “nhập sau – xuất trước”. Đây là một phương pháp được sử dụng cho mục đích giả định dòng chi phí trong việc tính giá vốn hàng bán. Phương pháp này giả định rằng các sản phẩm gần đây nhất được thêm vào hàng tồn kho của công ty sẽ được bán trước. Chi phí phải trả cho những sản phẩm gần đây và những chi phí được sử dụng trong tính toán. Phương pháp LIFO thực sự chỉ được sử dụng cho các loại hàng hóa đồng nhất. Những sản phẩm đồng nhất điển hình đó chính là: than đá, cát, gạch, thép, nhựa, gỗ, các loại vật liệu xây dựng khác,… Phương pháp LIFO không thích hợp cho các loại hàng hóa có hạn sử dụng hoặc dễ hư hỏng, vì nó sẽ làm tăng chi phí lưu trữ và giảm giá trị của hàng tồn kho.

2. Lợi ích và hạn chế của phương pháp LIFO

Lợi ích

Lợi ích của phương pháp LIFO:

• Trợ cấp ưu đãi thuế: Khi giá hàng hóa tăng theo thời gian, LIFO sẽ làm giảm lợi nhuận kế toán và do đó làm giảm thuế thu nhập doanh nghiệp phải trả.
• Phản ánh chi phí hiện tại so với doanh thu hiện tại: Khi sử dụng LIFO, chi phí của hàng hóa xuất ra sẽ gần với giá thị trường hiện tại của chúng, do đó phù hợp với doanh thu mà chúng mang lại.
• Tác động tích cực đến trải nghiệm của khách hàng: Khi sử dụng LIFO, các sản phẩm mới nhất sẽ được bán trước, do đó có thể tăng sự hài lòng và niềm tin của khách hàng về chất lượng và tính hiện đại của sản phẩm.

Hạn chế 

Hạn chế của phương pháp LIFO là:

• Không được quốc tế chấp nhận: LIFO không được phép sử dụng theo Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS), do đó các công ty sử dụng LIFO có thể gặp khó khăn khi so sánh kết quả kinh doanh với các công ty ở các quốc gia khác.
• Không phản ánh giá trị thực tế của hàng tồn kho: Khi sử dụng LIFO, giá trị của hàng tồn kho sẽ thấp hơn so với giá thị trường hiện tại của chúng, do đó có thể làm sai lệch giá trị tài sản của công ty trên bảng cân đối kế toán.
• Không phù hợp với các loại hàng hóa có hạn sử dụng hoặc dễ hư hỏng: Khi sử dụng LIFO, các sản phẩm cũ sẽ được lưu trữ lâu hơn trong kho, do đó có thể làm giảm chất lượng và giá trị của chúng, cũng như tăng chi phí lưu trữ và bảo quản.

3. Cách tính và giải bài tập ví dụ về phương pháp LIFO

Cách tính LIFO

Cách tính LIFO là dựa trên giả định rằng hàng hóa nào nhập vào sau sẽ được xuất ra trước. Do đó, để tính giá vốn hàng bán và giá trị hàng tồn kho theo LIFO, ta cần làm như sau:

• Bước 1: Xác định số lượng và đơn giá của các lô hàng hóa nhập vào trong kỳ kế toán.
• Bước 2: Xác định số lượng và đơn giá của các lô hàng hóa xuất ra trong kỳ kế toán.
• Bước 3: Bắt đầu từ lô hàng hóa nhập vào cuối cùng, tính chi phí của các lô hàng hóa xuất ra theo thứ tự ngược lại. Nếu số lượng xuất ra vượt quá số lượng nhập vào của một lô hàng hóa, thì chuyển sang lô hàng hóa nhập vào trước đó để tính tiếp.
• Bước 4: Cộng tổng chi phí của các lô hàng hóa xuất ra để được giá vốn hàng bán theo LIFO.
• Bước 5: Tính giá trị hàng tồn kho cuối kỳ theo LIFO bằng cách trừ giá trị hàng tồn kho đầu kỳ và giá trị các lô hàng hóa nhập vào trong kỳ cho giá vốn hàng bán theo LIFO.

Ví dụ

Công ty A có thông tin về các lô hàng hóa nhập và xuất trong tháng 1/2022 như sau: Theo phương pháp LIFO, ta có:

• Bước 1: Xác định số lượng và đơn giá của các lô hàng hóa nhập vào trong kỳ kế toán.

Ngày	Nhập/Xuất	Số lượng	Đơn giá
5/1/2023	Nhập	Nhập 500	12
15/1/2023	Nhập	Nhập 600	14

• Bước 2: Xác định số lượng và đơn giá của các lô hàng hóa xuất ra trong kỳ kế toán.

Ngày Nhập/Xuất	Nhập xuất	Số lượng
10/1/2023	Xuất	800
20/1/2023	Xuất	900

• Bước 3: Bắt đầu từ lô hàng hóa nhập vào cuối cùng, tính chi phí của các lô hàng hóa xuất ra theo thứ tự ngược lại. Nếu số lượng xuất ra vượt quá số lượng nhập vào của một lô hàng hóa, thì chuyển sang lô hàng hóa nhập vào trước đó để tính tiếp.

Ngày	Nhập/Xuất	Số lượng xuất ra (A)	Đơn giá (B) (theo LIFO)	Chi phí (A x B)
20/1/2023 (lần xuất thứ hai)	Xuất từ lô nhập ngày 15/1/2023	600	14	8,400
20/1/2023 (lần xuất thứ hai)	Xuất từ lô nhập ngày 5/1/2023	300	12	3,600
10/1/2023 (lần xuất thứ nhất)	Xuất từ lô nhập ngày 5/1/2023	200	12	2,400
10/1/2023 (lần xuất thứ nhất)	Xuất từ lô tồn đầu kỳ ngày 1/1/2023	600	10	6,000

• Bước 4: Cộng tổng chi phí của các lô hàng hóa xuất ra để được giá vốn hàng bán theo LIFO.

Giá vốn hàng bán theo LIFO = 8,400 + 3,600 + 2,400 + 6,000 = $20,400

• Bước 5: Tính giá trị hàng tồn kho cuối kỳ theo LIFO bằng cách trừ giá trị hàng tồn kho đầu kỳ và giá trị các lô hàng hóa nhập vào trong kỳ cho giá vốn hàng bán theo LIFO.

Giá trị hàng tồn kho đầu kỳ = 1000 x 10 = $10,000 Giá trị các lô hàng hóa nhập vào trong kỳ = (500 x 12) + (600 x 14) = $15,600 Giá trị hàng tồn kho cuối kỳ theo LIFO = $10,000 + $15,600 - $20,400 = $5,200

5. Ứng dụng phương pháp LIFO

Phương pháp LIFO được ứng dụng trong các trường hợp sau:

• Khi hàng hóa có tính đồng nhất, không bị mất giá trị theo thời gian và không có hạn sử dụng hoặc dễ hư hỏng.
• Khi giá hàng hóa tăng theo thời gian, LIFO sẽ làm giảm lợi nhuận kế toán và thuế thu nhập doanh nghiệp.
• Khi doanh nghiệp muốn phản ánh chi phí hiện tại so với doanh thu hiện tại, LIFO sẽ tính chi phí của hàng hóa xuất ra gần với giá thị trường hiện tại của chúng.
• Khi doanh nghiệp có hàng tồn kho tương đối lớn, LIFO sẽ giúp tăng dòng tiền từ hoạt động kinh doanh.
• Khi doanh nghiệp muốn tác động tích cực đến trải nghiệm của khách hàng, LIFO sẽ bán các sản phẩm mới nhất trước.

Ngoài ra, để áp dụng phương pháp LIFO hiệu quả, doanh nghiệp cần có một hệ thống quản lý kho bãi chuyên nghiệp, có thể sử dụng các công cụ như kệ pallet, xe nâng hay phần mềm quản lý kho. Doanh nghiệp cũng cần sắp xếp hàng hóa sao cho các sản phẩm mới nhất được xếp phía bên trên hay phía trước các sản phẩm cũ. >>> Xem thêm: Nguyên tắc FIFO là gì? tìm hiểu về FIFO